از یک سو وسایل ارتباط جمعی بستر را برای آشنایی جوامع و ملتها از طریق ابزارهایی مانند ماهواره و اینترنت فراهم آورده و از سوی دیگر توسعه وسایل حمل و نقل و افزایش سرعت جابجایی در مناطق مختلف جهان ، امکان مسافرت به مناطق مختلف را در زمانی کوتاه فراهم آورده است . روزگاری گردش هشتاد روزه بر گرد جهان آرزوی بشر بود و داستانها ی زیادی از سفرنامه کاشفان مناطق جدید در جهان مانند کریستف کلمب و ماژلان همراه با حوادث مختلف نگاشته شده اما امروزه فاصله میان دورترین مناطق جهان را با هواپیماهای جت در کمتر از یک روز می توان پیمود، در فضای مجازی فاصله میان دورترین مناطق جهان تنها به اندازه فشردن کلیدهای صفحه رایانه و اتصال به شبکه جهانی اینترنت است.
در ارتباط با صنعت جهانگردی کشورهایی که دارای جاذبه های مختلف بوده و از زیرساختهای مناسب صنعت توریسم برای جذب گردشگر برخوردار می باشند، بالاترین سهم درآمد را از این صنعت سودآور برای خود حاصل کرده اند.
ایران از جذاب ترین کشورهای جهان است ، طرح این جمله نه به خاطر آنکه خود ایرانی هستیم بلکه از اینجا ناشی می شود که ایران یکی از چهار تمدن کهن بشری بوده و تاریخی سکونت ابنای بشر در این سرزمین و تشکیل حکومت در آن پیشینه بسیار کهنی دارد و از سوی دیگر ایران از معدود کشورهای جهان است که انواع اقلیم های مختلف آب و هوایی را در آن می توان مشاهده کرد، از خشک ترین تا مرطوب ترین مناطق جهان از مرکز تا شمال و جنوب ایران مشاهده می شود، به گونه ای که ایران از نظر جاذبه های تاریخی در رده ۱۰ کشور اول جهان و از نظر جاذبه های طبیعی یا به اصطلاح اکوتوریسمی در رده پنج کشور نخست جهان قرار دارد که این امر بسترهای بالقوه مناسبی را برای توسعه صنعت گردشگری در این فراهم آورده است ، وجود جاذبه ها شرط لازم برای جذب جهانگرد است اما شرط کافی نیست ، عوامل دیگری نیز در کنار جاذبه ها باید باشد تا این صنعت در جامعه ای رونق گیرد که از مهمترین این عوامل حمل و نقل مناسب ، برخورداری از جاده های استاندارد ، خطوط هوایی مناسب ، امنیت سیاسی و اجتماعی ، برخوداری از امکانات رفاهی و خدماتی مناسب برای گردشگران ، قوانین و مقررات متناسب با این صنعت و عوامل زیر و درشت دیگری است که پرداختن به هر کدام از این عوامل خود مجالی جدا گانه و بحثی مفصل را می طلبد در این مختصر ضمن بیان تاریخچه ای از این صنعت در ایران ، سهم ایران و کشورهای مختلف را از نظر جذب گردشگربررسی کردیم که حاصل آن در ادامه می آید.

پیشینه صنعت توریسم در ایران

جهانگردی و گردشگری از دیرباز در ایران رونق داشته و قرار گرفتن در مسیر جاده ابریشم ، آمد و شد خاورشناسان ، وجود کاروانسراها، چاپارخانه‌های قدیمی و راه‌های ارتباطی گسترده دلیل این مدعاست.
در دوره‌های متفاوت و در حکومت‌های مختلف از جمله هخامنشیان، سلوکیان و … به این مسئله بر اساس شرایط گوناگون توجه شده است.
در زمان صفویه یکی از درخشان‌ترین دوران سیاحت در ایران رقم خورد که مهمترین عوامل آن توسعه، افزایش امنیت، راه‌های ارتباطی مناسب و تاسیسات متعددی بوده در این دوره در ایران ایجاد شده است.
در سال۱۳۱۴ شمسی برای اولین‌بار در وزارت داخله(کشور) اداره‌ای به نام «اداره جلب سیاحان خارجی و تبلیغات» تاسیس شد و انجام امور مربوط به جهانگردی کشور بر عهده آن اداره محول شد.
در سال۱۳۱۹ شمسی نخستین آژانس جهانگردی ایران در تهران تاسیس شد و در سال۴۰ نیز شورای عالی جهانگردی مرکب از ۱۲ نفر از نمایندگان وزارتخانه‌ها و موسسات دولتی و سه نفر از اشخاص مطلع و کارشناس در امر گردشگری و جهانگردی به موجب تصویب هیأت وزیران وقت تشکیل شد.
در سال ۱۳۵۷ و پس از پیروزی انقلاب اسلامی وزارت اطلاعات و جهانگردی به وزارت ارشاد ملی و سپس به وزارت ارشاد اسلامی تغییر نام داد و حوزه معاونت جهانگردی این وزارتخانه سرپرستی امور جهانگردی کشور را به عهده گرفت.
در سال ۱۳۷۶ با ادغام حوزه معاونت سیاحتی و زیارتی و سازمان مراکز ایرانگردی و جهانگردی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان ایرانگردی و جهانگردی به وجود آمد که تا اوایل سال ۱۳۸۳ فعالیت داشت.
سازمان میراث فرهنگی و گردشگری از ادغام دو سازمان ایرانگردی و جهانگردی و سازمان میراث فرهنگی به وجود آمد و بعدها سازمان صنایع‌دستی نیز به آن اضافه شد که هم اکنون فعالیت خود را ادامه می‌دهد.
بر اساس نتایج تحقیقات انجام شده، ایران سالانه حدود یک میلیارد دلار بابت مسافرت‌های اتباع خود پرداخت می‌کند و به تعبیری هر خانواده ایرانی که به طور متوسط پنج عضو دارد ، سالانه ۸۵ دلار از سهم تولید ملی خود را بابت رونق به بازار جهانی توریست می‌پردازد، بدون اینکه از این بازار سهمی برده باشد.
درآمد کشورهای خارجی از توریست ایرانی چهار برابر درآمد ایران از توریست خارجی است. شاید بی دلیل نباشد که قسمتی از درآمد دو شرکت بزرگ هواپیمایی بزرگ دنیا به ایران اختصاص دارد.
ایرانی‌ها بعد از امارات بیشتربه ترکیه و تایلند می‌روند. بر اساس آمارهای ارائه شده در سال۱۳۳۰ شمسی تعداد جهانگردان بین‌المللی در سطح جهان حدود ۲۵ میلیون نفر بوده است که این رقم هم اکنون به حدود یک میلیارد نفر افزایش یافته است.
همین تعداد جهانگردان در فاصله ۱۳۶۴ تا ۱۳۷۴ از رشد فزاینده‌ای برخوردار گشته‌اند به طوری که از ۳۲۹ میلیون نفر در سال ۶۴ به ۵۶۷ میلیون نفر در سال ۷۴ رسیده است و طبق پیش‌بینی‌ها تا سال ۱۳۹۹ شمسی تعداد جهانگردان جهان به رقمی بالغ بر یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون نفر خواهد رسید و هم اکنون در مرز یک میلیارد جهانگرد در جهان قرار داریم.
بر اساس آمارها معضل اشتغال در کشورهای در حال توسعه از طریق توسعه صنعت توریسم قابل حل است. و این صنعت پس از صنعت نفت و صنایع خودروسازی در رده سوم صنایع جهان قرار گرفته است.
صنعت توریسم بخشی است که بیش از ۲۰۰ میلیون نفر را در سراسر جهان شاغل کرده و تا ۱۰ سال آینده از ۳۰۰ میلیون نفر فراتر خواهد رفت.
هم اکنون طبق اعلام مسوولان گردشگری سهم ایران از بازار گردشگری جهان در حدود ۰۸/۰ درصد است.
از طرفی وضعیت هتل‌های کشور اصلاً قابل مقایسه با دیگر کشورها نیست ولی به لحاظ قیمت این هتل‌ها هیچ فرقی با همتایان خارجی ندارند، به طور مثال هتل‌های دبی در رده بهترین‌های جهان قرار دارند و اولین هتل هفت ستاره که بلندترین هتل جهان نیز هست، در این کشور ساخته شده، این کشور به تازگی توانسته است در حوزه توریسم رشد قابل توجهی داشته باشد. به نحوی که امروزه دبی دارای ۲۷۲ هتل با بیش از ۳۰ هزار اتاق، ۳۰مرکز خرید و سالانه بیش از هفت میلیون نفر گردشگر خارجی است.
خطوط هوایی دبی یکی از پنج خط برتر هوایی جهان است که با داشتن بیش از ۱۰۰ شرکت هواپیمایی به بیش از ۱۴۵مقصد مسافر می‌برد. ظرفیت فرودگاه آن نیز در حال توسعه است تا برای مسیر تردد سالانه ۶۰ میلیون مسافر آماده شود. درآمد صنعت توریسم در دبی نیز نزدیک به دو میلیارد دلار و نکته قابل توجه در این است که بخش قابل توجهی از جاذبه این کشور مرهون سرمایه گذران ایرانی است.
ایران با داشتن شش اثر که در سازمان یونسکو به ثبت جهانی رسیده ، می‌تواند به عنوان یکی از مراکز مهم جذب توریست آثار و ابنیه تاریخی باشد. وجود آثاری چون تخت جمشید، چغازنبیل، تخت سلیمان، میدان نقش جهان، پاسارگاد و ارگ تخریب شده بم از مهمترین جاذبه های جهانی ایران است.

آمار گردشگران ورودی و خروجی کشور ایران

هرچند متاسفانه هنوز آماری مستند از گردشگران ورودی وخروجی توسط سازمان متولی گردشگری کشور ارائه نشده ، لیکن طبق آمار ارائه شده توسط سازمان گمرک کشور از تعداد مسافران ورودی و خروجی می توان با اعمال ضرایب مشخص ، بر آوردی از گردشگران ورودی وخروجی بدست آورد . طبق نظرات معتبر کارشناسی با اعمال ضریب ۵۰ درصد آمار مسافران خارجی ورودی به کشور می توانیم تعداد گردشگران خارجی ورودی به کشور وبا اعمال ضریب ۹۰ درصد در آمارمسافران ایرانی خارج شده ازکشور تعداد گردشگران ایرانی خروجی از کشور را برآورد نمائیم :
مقایسه مسافران ورودی وخروجی کشور :
۱- مسافران خارجی ورودی به کشور در ۱۱ ماهه سال ۸۶ براساس اعلام گمرک ۱٫۷۴۲٫۳۹۸ بوده است
۲- مسافران خارجی ورودی به کشور طی ۱۱ ماهه سال ۸۵ براساس اعلام گمرک ۱٫۶۵۳٫۴۸۶ بوده است
۳- رشد تعداد مسافران خارجی ورودی به کشور در۱۱ ماهه ۱۳۸۶ به نسبت ۱۱ ماهه ۱۳۸۵– ۴/۵ درصد بوده است.
در مقابل کل مسافران ایرانی خارج شده از کشور در سال ۱۳۸۷ از سوی گمرک ۶٫۱۹۶٫۳۷۱ نفر اعلام شده که نسبت به سال قبل از رشد ۱۴ درصد برخورداربوده حال اگر ضریب تبدیل مسافر به گردشگر را در آن اعمال کنیم ؛ برآورد می‌شود: ما در سال ۱۳۸۷ حدود ۵٫۵۷۶٫۷۳۴ نفر گردشگر ایرانی خارج شده از کشور داشته باشیم که از این رقم حدود ۲٫۲۰۰٫۰۰۰ نفر(۵/۳۹ درصد) برای مقاصد زیارتی و حدود ۳٫۳۷۶٫۷۳۴ نفر(۵/۶۰ درصد) برای مقاصد سیاحتی، تفریحی، تجاری و . . . از کشور خارج شده‌اند.
کل مسافران خارجی ورودی به کشور در سال ۱۳۸۷ را گمرک کشور بالغ بر ۲٫۰۳۵٫۵۱۸ نفر اعلام کرده که نسبت به سال قبل از رشدی ۷/۵ درصدی داشته، حال اگر ضریب تبدیل مسافر به گردشگر را در آن اعمال کنیم ، در سال ۱۳۸۷ حدود ۱٫۰۱۷٫۷۵۹ نفر گردشگر خارجی ورودی به کشور داشته باشیم ولی متاسفانه آماری از مقاصد گردشگری آنها وجود ندارد. باتوجه به تحلیل فوق الذکر مشخص می‌شود که:
۱- کل گردشگران ایرانی خروجی از کشور در سال ۱۳۸۷ بالغ بر ۵٫۵۷۶٫۷۳۴ نفر بوده با رشدی برابر ۱۴درصد نسبت به سال قبل.
۲- کل گردشگران خاجی ورودی به کشور در سال ۱۳۸۷ بالغ بر ۱٫۰۱۷٫۷۵۹ نفربوده با رشدی برابر ۷/۵ درصد نسبت به سال قبل.
۳ – رشد گردشگران خارجی ورودی به کشور در سال گذشته ۳/۸ درصد نسبت به رشد گردشگران ایرانی خروجی از کشور کمتر بوده است.
۴- تراز کل گردشگری کشور به لحاظ تعداد بالغ بر ۴٫۵۵۸٫۹۷۵ نفر منفی است یعنی گردشگر خارجی ورودی به کشور حدود یک پنجم گردشگر ایرانی خروجی از کشور می‌باشد.
۵ – خروج گردشگران ایرانی با مقاصد زیارتی در سال ۱۳۸۷ جمعا بالغ بر ۲٫۲۰۰٫۰۰۰ نفر از کل بوده است.
۶ – مقاصد گردشگران زیارتی ایرانی خروجی از کشور عبارت بوده است از: عربستان سعودی ۷۰۰هزار نفر (حج تمتع ۱۰۰ هزار و عمره ۶۰۰ هزار نفر) – عتبات عالیات سوریه ۵۰۰ هزار نفر –عتبات عالیات عراق یک میلیون نفر.
۷ – خروج گردشگران ایرانی با مقاصد سیاحتی، تفریحی، تجاری و… بالغ بر ۳٫۳۷۶٫۷۳۴ نفراز کل بوده است.
۸ – درصد گردشگران خروجی ایران با مقاصد زیارتی حدود(۵/۳۹ درصد از کل) و با مقاصد سیاحتی، تفریحی، تجاری، و. . ( ۵/۶۰ در صد از کل) بوده است.

مقایسه آمار جذب گردشگر ایران با کشور فرانسه

فرانسه رتبه اول جذب گردشگر جهان را در اختیار دارد، برای مقایسه وضعیت ایران که آمار آن در بالا ذکر شد با فرانسه آمار مبنای این مقایسه سال ۲۰۰۷ کشور فرانسه است که در آن میزان گردشگر جذب شده در این کشور کمتر از ۷۰ میلیون نفر بوده ، جذب گردشگر در کشور فرانسه هم اکنون از ۸۰ میلیون نفر نیز فراتر رفته و این کشور به تنهایی نزدیک به ۱۰ درصد گردشگران جهان را هر سال جذب می کند.
آمارتفصیلی گردشگری خارجی ورودی به کشور فرانسه :
در سال ۲۰۰۷ حدود ۱/۶۹ میلیون نفر گردشگر خارجی از جاذبه های گردشگری وموزه های فرانسه بازدید کرده اند .که نسبت به سال ۲۰۰۵ حدود هفت میلیون نفر( ۱۰درصد ) افزایش داشته .
در آمد گردشگری کشور فرانسه در سال ۲۰۰۶ حدود ۷۹ میلیارد یور( دوبرابر درآمد حاصل از فروش نفت ایران) بوده و درآمد گردشگری فرانسه در این سال ۷۰ درصد تولید ناخالص ملی فرانسه را تشکیل داده است.
آمار گردشگران خارجی در سال ۲۰۰۶ از شش مرکز مهم گردشگری فرانسه به شرح زیر بوده است:
۱- کلیسای نتردام = ۱۳ میلیون نفر
۲- موزه لوور = ۴/۸ میلیون نفر با ۵/۱۰ درصد افزایش نسبت به سال قبل
۳- برج ایفل = ۷/۶ میلیون نفر با ۱/۴ درصد افزایش نسبت به سال قبل
۴- موزه اورسی = ۳ میلیون نفر با ۲/۷ درصد افزایش نسبت به سال قبل
۵- موزه تاریخ طبیعی = ۳/۱ میلیون نفر با ۸/۷ درصد افزایش نسبت به سال قبل
۶- طاق پیروزی اتوال = ۳/۱ میلیون نفر با ۶ درصد افزایش نسبت به سال قبل
( نقل از وزیر مشاور گردشگری فرانسه )
آمار فوق بیانگر آن است که کل جهانگردان خارجی ایران به اندازه بازدیدکنندگان خارجی یکی از شش جاذبه پربیینده فرانسه هم نبوده و میزان درآمد ما از گردشگری که آماری از آن مشخص نیست حتی با درآمد حاصل از بازدید یکی از آثار پرجاذبه فرانسه قابل قیاس نیست به گونه ای که درآمد این کشور از محل جذب توریست بیشتر از دو برابر درآمد ما از محل فروش مهمترین ثروت پایان پذیر کشور یعنی نفت بوده و اما ثروتهای پایان ناپذیر ما در جذب درآمد سهمی نامشخص و البته بسیار ناچیز دارند.

توریسم صنعت نوین قرن بیست و یکم
کشورهای پیشرفته در این صنعت با برداشتن گامهای فراتر از زمان بدنبال ایجاد مناسبت های تاریخی هستند تا با برگزاری فستیوال های چند منظوره با ارتقا صنعت توریسم خود با تاریخی کردن اماکن و مناسبت ها ، موقعیت اقتصادی بهتری برای خود خلق نمایند.
کشورهای فرانسه با بیش از ۸۰ میلیون نفر توریست خارجی ، اسپانیا ۶۰ میلیون نفر، آمریکا ۵۵ میلیون نفر ، چین ۵۲ میلیون نفر، ایتالیا۴۶ میلیون نفر با نگاه ی تازه ، بدنبال بازارهای جدید توریست و توریسم نوین هستند، آنها به خوبی می دانند که هر توریست به منزله ورود حداقل ۱۰۰۰ دلار به چرخه اقتصاد و اشتغال است برای مثال کشور ترکیه با حفظ میراث فرهنگی و محیط زیست و با اتکا بر روزنه های تاریخی و مکان های توریستی صنعت و اقتصاد خود را به پیش می برد . یکی از این جلوه ها آیین بزرگداشت ۱۰ روزه مولانا و شب عروس در شهر قونیه است که شاهد حضور پنج هزار نفر در هر برنامه سماع می باشد و به گفته شهردار قونیه این شهر برای پذیرایی از سه میلیون توریست در هر سال خود را آماده می کند و در سالهای گذشته دومیلیارد دلار درآمد ترکها از قبل مولانا بوده است. واقعیت این است که بسیاری از کشورها مثل ترکیه برای توریست های ایرانی سرمایه گذاری کرده اند و به جای سرگرمی با آمار خیالی و اخبار غیرواقعی برای اذهان عمومی به واقع کار کرده اند در ترکیه با یک مقبره بیش از ۲۰۰ هزار نفر می توانند بشکل مستقیم ارتزاق کنند در حالی که آمار کل گردشگران خارجی و یا آمار شاغلین مستقیم این صنعت در کشور به این رقم نمی رسد و ما هنوز بدنبال توسعه هتلداری و گسترش شبکه ها و موسسات توریستی هستیم. البته تبلیغات سوء برعلیه ایران و معرفی ایران به عنوان کشوری نا امن یکی از دلایل کاهش فاحش آمار توریست خارجی به ایران است .
در گزارش نشست جهانی اقتصاد، سه کشور سوییس، اتریش و آلمان، از میان ۱۳۳ کشور جهان درصدر پرجاذبه‌ترین ، بهترین فضا و امکانات برای ارتقای صنعت توریسم و درآمدهای اقتصادی گردشگری قرار دارند.
بر اساس آخرین گزارش اجلاس جهانی اقتصاد ویژه سال ۲۰۰۹؛ سه کشور سوییس، اتریش و آلمان را به عنوان سه کشوری که بهترین و جذابترین فضا را برای توسعه سفر و صنعت توریسم دارند، معرفی شده اند این سه کشور بیشترین درآمدهای اقتصادی از صنعت توریسم را طی سال ۲۰۰۸- ۲۰۰۹جذب کرده‌اند.
براساس گزارش سالانه نشست جهانی اقتصاد درباره وضعیت رقابت‌های جهانی سفر و اقتصاد در حوزه توریسم، از کشورهای دیگری چون فرانسه، کانادا، اسپانیا، سوئد، امریکا، استرالیا و سنگاپور نیز به عنوان برترین‌های اقتصاد توریسم جهان یاد شده و آمده است:« این طبقه‌بندی براساس جدول رقابت‌های جاری در صنعت و اقتصاد توریسم صورت گرفته که مبتنی بر اقدامات هر کشور، نوع مقررات و قوانین و نیز مسائل مرتبط با تجارت و اشتغال است که به عنوان میزان و مقیاسی برای توسعه صنایع مسافرتی و رقابت‌های توریستی در کشورهای مختلف جهان مورد استناد محققان قرار گرفته است.»
در دهه ۱۹۹۰ روند رشد صنعت توریست با شتابی بی سابقه نسبت به قبل سیر صعودی داشته و بر اهمیت آن در سراسر جهان بطور روز افزون افزوده شد تا جای که با سرمایه گذاری های مستقیم بیش از ۳۰۰ میلیارد دلاری سالانه ، هشت درصد کل سرمایه گذاری های جهان و هفت درصد نیروی کار جهان را بطور مستقیم به خود مشغول کرده است . دلیل چنین رشد چشم گیری افزایش درآمدها و اوقات فراغت ، توسعه و پیشرفت در صنعت حمل و نقل جهانی و بالا رفتن سطح عمومی آگاهی ها و دانش مردم نسبت به سایر نقاط جهان بوده که خود مرهون پیشرفت های قابل توجه در زمینه فن آوری ارتباطات و تاثیر شگرف تبلیغات و رسانه ها است .

جایگاه ۵۰ کشور رده اول جهان در صنعت توریسم به روایت آمار
در سال ۲۰۰۷ میلادی ۹۰۳ میلیون جهانگرد اقدام به سفرهای توریستی در جهان کرده اند که در این سال کشور فرانسه با جذب حدود ۸۲ میلیون جهانگرد و جذب بیش از ۹ درصد جهانگران جهان رتبه اول را به خود اختصاص داده است ، پس از این کشور اسپانیا با ۲/۵۹ میلیون جهانگرد ، رده دوم جذب گردشگران جهان را بدست آورده است و آمریکا با جذب ۵۶ میلیون جهانگرد سومین کشور جهان در جذب جهانگردان بوده است.
در قاره آسیا کشور چین با جذب ۷/۵۴ میلیون جهانگرد رتبه اول آسیا و رتبه چهارم جهان را دارا بوده وپس از چین باز هم دیگر کشورهای قاره اروپا مانند ایتالیا ، انگلستان ، آلمان و اوکراین به ترتیب رده های پنجم تا هشتم جهان را در جذب گردشگر بدست آورده اند.
ترکیه همسایه ایران نیز با جذب ۲/۲۲ میلیون گردشگر در سال ۲۰۰۷ در رتبه نهم جهان قرار گرفته و مالزی با اختلاف جذب یکصد هزار گردشگر کمتر از ترکیه پس از این کشور در جایگاه دهم جهان در جذب گردشگران قرار داشته است.
در بین کشورهای آسیایی پس از چین و مالزی هنگ کنگ با جذب ۲/۱۷ میلیون جهانگرد در رتبه شانزدهم جهان قرار گرفته و تایلند نیر با ۵/۱۴ میلیون جهانگرد رتبه هجدهم جهان را بدست آورده است ، در بین کشورهای عربی ، عربستان سعودی با ۵/۱۱ میلیون جهانگرد که البته بخش قابل توجهی از آنان را حجاج تشکیل می دهد، بر جایگاه بیست و یکم جهان تکیه زده است .
آخرین کشور در این جدول که پنجاه کشور برتر جهان در زمینه جذب جهانگران در آن رده بندی شده ، پورتوریکو است با جذب ۷/۳ میلیون گردشگر . ایران در بین ۵۰ کشور اول جذب کننده گردشگران جایی پیدا نکرده است . در آمار سالهای قبل که موسسات بین المللی توریسم انتشار داده اند و در آن ۱۵۲ کشور جهان که بین یک هزار تا حدود ۶۸ میلیون جهانگرد را جذب کرده اند ، ایران با جذب ۷۴۰ هزار جهانگرد توانسته رتبه پنجاه و نهم جهان را بدست آورد . در این سال کشورهای آسیایی چین(۷/۲۳ میلیون) ، ترکیه ( ۹ میلیون ) ، تایلند(۲/۷ میلیون) ، سنگاپور (۵/۶ میلیون) ، مالزی (۲/۶) ، اندونزی (۱/۵ میلیون) ، ژاپن (۲/۴ میلیون) ، عربستان (۵/۳ میلیون) ، هند (۳/۲ میلیون) ، فلیپین (۲/۲ میلیون) ، امارات متحد عرب (۷/۱ میلیون) (از سال ۲۰۰۵ به بعد موفق به جذب ۱/۷ میلیون گردشگر شده است)، اردن (۲/۱ میلیون) و سوریه (۸۹۱ هزار نفر) توانسته اند در رده بندی جهانی جذب گردشگر در قاره آسیا عملکردی به مراتب بهتر از ایران داشته و در جایگاههای بهتری قرار گرفته اند.

توصیه هایی برای رونق صنعت توریسم در ایران
ایران سرزمینی با گستره جغرافیایی وسیع ، تنوع آب و هوایی و شرایط اکوسیستمی متفاوت ، تنوع قومی و فرهنگ غنی ، کشوری با ۳۰ استان در اشکال شهری و روستایی و جاذبه های تاریخی و فرهنگی بسیار همچون قاره پهناوری است که در قالب یک کشور جای داده شده است . متاسفانه علی رغم استعدادها و توانایی های زیاد، هنوزبرای مردم خود ایران ناشناخته مانده است . توریست یا گردشگری در ایران پدیده ای فصلی با قطبهای محدود و تقریبا درون زا است ودر قسمت توریست خارجی بیشتر بعنوان بازاری برای کشورهای همسایه محسوب میشود تا جلب توریست برای بازارهای داخلی . چرخه داخلی این صنعت تحت تاثیر عوامل بسیاری هنوز نتوانسته نگاه اقتصادی و درآمد زای را به بازارهای بین المللی و تبادلات عظیم و تاثیرات سازنده آن داشته باشد .
برای رونق صنعت توریسم در کشور اقدامات به دو دسته داخلی و خارجی تقسیم می شود که اقدامات داخلی اصل و پایه کارهای خارجی بوده و بنوعی تضمین کننده موفقیت آن می باشد( اقدامات انجام شده در قسمت داخلی ، زیر ساختهای تجارت و بازرگانی بین الملل است.)
داخلی :
۱- جمع آوری اطلاعات کامل و جامعی از تمام اماکن تاریخی ، مذهبی ، فرهنگی ، اقتصادی ، طبیعی و … در قالب فیلم ،عکس ، تاریخچه و… توسط سازمانهای مربوطه ( محیط زیست ، میراث فرهنگی و گردشگری ، فرهنگ و ارشاد اسلامی و …) در قالب فیلم ، کتابهای راهنما ، بروشورو مجلات عکس و تبلیغاتی .
۲- ارائه خدمات لازم به سرمایه گذاران بخش خصوصی و دولتی در این صنعت و امور زیربنای مربوط به آن.
۳- برگزاری تورهای گردشگری با موضوعاتی مثل تورهای طبیعت گردی ، مذهبی ، و ….
۴- تبلیغات گسترده و همه جانبه .
خارجی :
بهترین و موثرترین شیوه برای جلب توریست که به منزله تبلیغات حضوری و فروش محصولات و صنایع داخلی است ، برگزاری نمایشگاههای بزرگ در کشورهای توریست پذیر آنهم در مقاطع زمانی تراکم توریستی با بکارگیری جلوهای تاثیرگذار هنرهای نور و تصاویر معماری و طراحی برگرفته از آثار هنری ، تاریخی و جلوه های زیبای با مجریان آشنا به زبان بین الملل و بومی در قالب مردمان هر منطقه باپوشش لباسهای محلی و…
از سوی دیگر رعایت موارد زیر در موفقیت برنامه های ما قطعا تاثیر گذار خواهد بود
۱ – رعایت حقوق و برقراری امنیت جانی و مالی گردشگران خارجی
۲ – گسترش فرهنگ جهانگردی و گردشگری در کشور
۳ – بازاریابی و تبلیغات برای بهبود تصویر مخدوش شده ایران در عرصه گردشگری
۴ – راه‌اندازی سایت‌های باستان‌شناسی و گردشگری در کشور
۵ – ارائه خدمات بانکی پیشرفته به جهانگردان
۶ – تبلیغات منظم و هماهنگ از سوی سازمان مربوطه و وزارت خارجه در دیگر کشورهای دنیا
۷ – تسریع در صدور روادید برای جهانگردان
۸- پذیرش کارت اعتباری بین‌المللی
۹- راه‌اندازی و تقویت شبکه‌های ماهواره‌ای و رادیو و تلویزیونی افزایش تبلیغات برون مرزی
۱۰ – ضرورت حضور بخش خصوصی در صنعت گردشگری کشور
بیش از این هدر دادن سرمایه بالقوه ای که در زمینه صنعت گردشگری در کشور وجود دارد به صلاح نیست و باید در این زمینه از سخن گفت پرهیز کرد و مانند دیگر کشورها ، دست به اقداماتی عملی برای به فعلیت رساندن ثروت عظیم به خواب رفته در کشور زد.